Ανατομια ενος πολιτικου εγκληματος

Ας βάλουμε τα πράγματα σε μια λογική σειρά, ξεκινώντας με τους βασικούς όρους. Αυτό που έγινε την περασμένη Κυριακή στη Χλώρακα ήταν ένα πογκρόμ. Δεν ήταν ούτε δράση «χούλιγκαν» (που δεν έχουν πολιτικά αιτήματα), ούτε κάτι σαν πογκρόμ, αλλά ήταν ένα τυπικό πογκρόμ. Όλα τα αναγκαία και επαρκή χαρακτηριστικά ενός πογκρόμ ήταν εκεί: ένας όχλος απαρτιζόμενος από την κυρίαρχη ομάδα της περιοχής (Ελληνοκυπρίους), εξεγέρθηκε βίαια στοχεύοντας ανθρώπους και περιουσίες συγκεκριμένης εθνοτικής-θρησκευτικής ομάδας, με σκοπό να την εκδιώξει από την περιοχή. Δεν χρειάζεται η στοχοποιημένη ομάδα να είναι Εβραίοι, ούτε και χρειάζεται γενοκτονία για να χαρακτηριστεί ως πογκρόμ. Ξεκαθαρίζοντας τον ορισμό αυτού που έγινε, ξεκαθαρίζει και η βάση πάνω στην οποία πρέπει να γίνει η ανάλυση του εγκλήματος –και ο τρόπος αντιμετώπισής του.

Ένα πογκρόμ είναι ένας διπλός διάλογος. Οι θύτες λένε στα θύματα «φύγετε», αλλά ταυτόχρονα λένε και προς την κυβέρνηση «διώξτε τους». Η επιτιθέμενη ομάδα «παίρνει τον νόμο στα χέρια της», υποκαθιστά τη νόμιμη αρχή και στέλνει ένα σαφές μήνυμα προς το κράτος, προσπαθώντας να το εξαναγκάσει να δράσει με τρόπο που να ικανοποιεί τα αιτήματα και τις επιθυμίες της ομάδας. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να υποκύψει –όπως την προηγούμενη κυβέρνηση που υπέκυψε για να «ικανοποιήσει τον πελάτη», και εξέδωσε ένα διάταγμα που απαγορεύει σε αιτητές ασύλου να διαμένουν στη Χλώρακα. Το υφιστάμενο διάταγμα, όμως, τώρα δεν τους αρκεί, διότι δεν «εκκαθαρίζει» την περιοχή από όλους τους μετανάστες, αφού απαγορεύει τη διαμονή μόνο σε αιτητές ασύλου και όχι σε όσους έχουν ήδη λάβει άσυλο.

Το κυριότερο συστατικό του πογκρόμ, λοιπόν, δεν είναι η επιθυμία για κατάλυση της συνταγματικής τάξης και των νόμων εν γένει, αφού προσπαθούν να επιβάλουν νέες νομοθεσίες που θα υλοποιήσουν προγραμματικά τα αιτήματα του πογκρόμ. Η σπονδυλική στήλη του πογκρόμ αποτελείται από προκαταλήψεις και ερμηνείες που καταλήγουν σε πολιτικά αιτήματα που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν θεσμικά. Όλα είναι υλοποιήσιμα σε ένα σοβινιστικό, θρησκευτικό, έθνος-κράτος. Βούληση να υπάρχει.

Αυτό το κράτος θα είχε την ίδια σπονδυλική στήλη με αυτή του πογκρόμ. Θεωρίες συνωμοσίας, προκαταλήψεις, fake news, ψευδείς αριθμούς, ψευδή στοιχεία, διαστρεβλώσεις: Όλα τα γύρω μας έθνη και ομάδες είναι τουρκομάνοι που θέλουν να μας φάνε, τζιχαντιστές που θέλουν να μας εξισλαμίσουν, ένας διαρκής και απόλυτος «υβριδικός πόλεμος» από την Τουρκία που κινεί όλα τα νήματα, κάμποσες κατώτερες φυλές Αφρικανών που έρχονται για τα επιδόματα, ένα κράτος που όλο βουλιάζει από τους μετανάστες (εδώ και δεκαετίες), ψευδοπρόσφυγες, μαύροι βιαστές, Σύροι εγκληματίες, και τα λοιπά. Βουλησιαρχία, ανορθολογισμός, δογματισμός.

Όχι, το πογκρόμ δεν ήταν μια εκτροπή από το κυρίαρχο αφήγημα γύρω από το μεταναστευτικό και γύρω από το ακροδεξιό πολιτικό όραμα για την Κύπρο. Ήταν το αίτημα για ολοκλήρωσή του. Οι προκαταλήψεις, η ερμηνεία του τι γίνεται, ο ρατσισμός και ο σοβινισμός, είναι όλα εκεί διάχυτα εδώ και καιρό. Τα εκατοντάδες δημόσια και επώνυμα καλέσματα για βία κατά των μεταναστών, η διέγερση στη βιαιοπραγία στα ΜΚΔ είναι διάχυτα εδώ και καιρό. Υπάρχει οργανική συνοχή και αιτιώδης συνάφεια του πογκρόμ με τις προκαταλήψεις, τη ρητορική μίσους και τις θεωρίες συνωμοσίας που έχουν υιοθετηθεί από μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας των πολιτών, από τάγματα εφόδου αλλά και από οργανωμένα σύνολα, από πολιτικούς και από θεσμούς.

Αν ήμουν η κυβέρνηση δεν θα ξεκινούσα από «το μεταναστευτικό». Δεν μπορεί να λυθεί έτσι το πρόβλημα. Δεν είναι εκεί το πρόβλημα. Θα ξεκινούσα από την αντιμετώπιση των προκαταλήψεων, των στρεβλών ερμηνειών, της παραπληροφόρησης που έχουν περάσει στην κοινή γνώμη. Θα ξεκινούσα από τις ψευδείς ή ανακριβείς ειδήσεις, καθώς και τη ρητορική μίσους που διασπείρουν ακροδεξιές ομάδες. Θα ξεκινούσα από την υπεράσπιση της αλήθειας. Διότι έχει χαθεί κάθε έννοια τεκμηρίωσης, και έχει εδραιωθεί για τα καλά η βούληση για ένα ελληνοχριστιανικό έθνος-κράτος. Αυτή είναι η σπονδυλική στήλη του πογκρόμ. Με αυτά έχει να δουλέψει πρώτα η κυβέρνηση. Και όχι με το «μεταναστευτικό».

[Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Καθημερινή, στις 3 Σεπτεμβρίου 2023].