Αστυνομικη καταστολη και ιδεολογια

Αν κάνουμε ένα νοητικό πείραμα όπου η Αστυνομία αντί να απαρτίζεται από ανθρώπους απαρτίζεται από ρομπότ των οποίων η συμπεριφορά ρυθμίζεται από αλγόριθμο που αντικειμενικά αποσκοπεί στην ελαχιστοποίηση της διασποράς του κορονοϊού, τεκμαίρεται ότι τα ρομπότ θα διέλυαν τις χριστουγεννιάτικες συναθροίσεις στην οδό Στασικράτους, και όχι αυτήν του προηγούμενου Σαββάτου στο πάρκο Κολοκάση. Από πού προκύπτει λοιπόν αυτή η στρεβλή ιεράρχηση που επέβαλε η κυβέρνηση και εφάρμοσε η Αστυνομία; Από ιδεολογία.

Τα διατάγματα του Υπουργού Υγείας υποτίθεται ιεραρχούν τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες γύρω από δύο άξονες: (1) το ρίσκο μετάδοσης, (2) την αναγκαιότητα της δραστηριότητας. Υποτίθεται ότι όσο πιο επικίνδυνη για διασπορά του ιού μια δραστηριότητα τόσο πιο πιθανή η απαγόρευσή της· όσο πιο αναγκαία η δραστηριότητα τόσο πιο απίθανη η απαγόρευσή της. Ωστόσο, αναλύοντας τα διατάγματα διακρίνονται αντιφάσεις. Κορυφαίο παράδειγμα η γενική και απόλυτη απαγόρευση διαδηλώσεων: ενώ οι συναθροίσεις σε εξωτερικούς χώρους έχουν έως και 19 φορές χαμηλότερη πιθανότητα διασποράς συγκριτικά με δραστηριότητες σε κλειστούς χώρους[1], και ενώ η διαμαρτυρία είναι ό,τι πιο σημαντικό για την δημοκρατία, αυτή κρίνεται επικίνδυνη και αχρείαστη! Ενώ ταυτόχρονα επιτρέπονται συναθροίσεις σε malls και επισκέψεις σε πρακτορεία στοιχημάτων! 

Εφόσον η γενική και απόλυτη απαγόρευση διαδηλώσεων (με τήρηση μασκών και αποστάσεων) δεν τεκμηριώνεται επιδημιολογικά, από πού προκύπτει η απαγόρευση και η καταστολή με τρόπο που αυτή η ίδια η καταστολή αυξάνει το ρίσκο μετάδοσης (συλληφθέντες σε βαν για ώρες, ρίψεις νερού με τρομακτική πίεση και διασπορά μικροσταγονιδίων σε μεγάλη περιοχή). 

Ο Γάλλος φιλόσοφος, Λουί Αλτουσέρ, αποδεικνύεται εξαιρετικά χρήσιμος για να εξηγήσουμε τι συμβαίνει. Ο Αλτουσέρ αναλύει τους μηχανισμούς με τους οποίους η κυρίαρχη τάξη χρησιμοποιεί το κράτος και τους μηχανισμούς του, έτσι ώστε να κρατήσει υποταγμένες τις υπόλοιπες τάξεις. Οργανώνει ιδεολογικά το κράτος και τους μηχανισμούς, και διαμέσου της βίαιης καταστολής αναπαράγει τις υφιστάμενες σχέσεις παραγωγής. Σε αυτό το πλαίσιο, το κράτος επιστρατεύει την Αστυνομία ως καταπιεστικό μηχανισμό που λειτουργεί με κύριο μέσο την βία.

Οι αντιφάσεις λοιπόν που βλέπουμε στα διατάγματα είναι αποτέλεσμα αστικής ιδεολογίας, η οποία έχει ως κύριο μέλημα όχι την δημόσια υγεία, αλλά να συγκρατήσει και να αναπαραγάγει τις υφιστάμενες ταξικές σχέσεις. Γι’ αυτό και μέσω των διαταγμάτων επιτρέπεται η εργατική τάξη να μπαίνει στα λεωφορεία για να πάει να εργαστεί, επιτρέπεται οι κυνηγοί (ψηφοφόροι) να πάνε κυνήγι, επιτρέπεται η λειτουργία των mall, επιτρέπεται το κουμάρι στα πρακτορεία, επιτρέπεται τα Χριστούγεννα να συναθροιστεί κόσμος έξω σε μπαράκια χωρίς μάσκες, επιτρέπεται ο εκκλησιασμός, κ.ο.κ. Απαγορεύονται όμως γενικά και απόλυτα οι συναθροίσεις διαμαρτυρίας. Αυτή ειδικά η δραστηριότητα είναι που δυνητικά (αναλόγως αιτημάτων) μπορεί να ανατρέψει τους υφιστάμενους όρους παραγωγής.

Και η κατασταλτική βία της Αστυνομίας οργανώνεται γύρω από την ιδεολογία της κυρίαρχης τάξης, την οποία το Σώμα έχει υιοθετήσει, όπως και πολύς κόσμος που έχει άκριτα αποδεκτεί ότι οι διαμαρτυρίες ορθά απαγορεύονται γενικά και απόλυτα, και ότι η κινητοποίηση του Ως Δαμέ! πρέπει να συντριβεί. Η ίδια ιδεολογία όπλισε το χέρι του αστυνομικού που στόχευσε με το υδροβόλο την Αναστασία στο πρόσωπο. Η ίδια ιδεολογία συγκροτεί τους κανόνες «επαγγελματικής συνείδησης» των Αστυνομικών, ώστε να εκτελούν «ευσυνείδητα» τα καθήκοντά τους και χωρίς δεύτερη σκέψη να σπάνε κεφάλια από πίσω – η ίδια ιδεολογία τους ώθησε εκ των υστέρων να παραδώσουν εξαρτήσεις, διαμαρτυρόμενοι και μη αντιλαμβανόμενοι τον ρόλο που έπαιξαν στη δεδομένη ιστορική συγκυρία.

Τέλος, η ίδια ιδεολογία είναι που κατασκευάζει τους «κανόνες ηθικής» που επικαλούνται όσοι ακόμα και σήμερα εναντιώνονται στην πολιτική ανυπακοή του κινήματος Ως Δαμέ! Όντως, η πολιτική ανυπακοή είναι μια αβέβαιη εξεγερτική πράξη. Όποιος ασκεί πολιτική ανυπακοή, αναλαμβάνει ένα τεράστιο ρίσκο, και μόνο από το αποτέλεσμα μπορεί να δικαιωθεί. Το αποτέλεσμα της πολιτικής ανυπακοής του Ως Δαμέ! το βλέπουμε ήδη. Έχουν ρισκάρει. Έχουν δικαιωθεί. Έχουν εκθέσει τους ιδεολογικούς και τους κατασταλτικούς μηχανισμούς του κράτους και της κυρίαρχης τάξης. 

[1] Tommaso Celeste Bulfone, Mohsen Malekinejad, George W Rutherford, Nooshin Razani, Outdoor Transmission of SARS-CoV-2 and Other Respiratory Viruses: A Systematic Review, The Journal of Infectious Diseases, 2020;, jiaa742, https://doi.org/10.1093/infdis/jiaa742

 Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χαραυγή και στον ιστοτόπο Διάλογο.